Con Lokk

Con Lokk
ing. John Locke
Doğum tarixi	29 avqust 1632(1632-08-29)[1][2][…]
Doğum yeri	Rinqton[d], Somerset qraflığı[4][5]
Vəfat tarixi	28 oktyabr 1704(1704-10-28)[3][1][…] (72 yaşında)
Vəfat yeri	Hay-Leyver[d], Esseks[d], Esseks[d], İngiltərə
Vəfat səbəbi	ürək tutması
Dəfn yeri	Hay-Leyver qəbiristanlığı[d][6]
Vətəndaşlığı	İngiltərə krallığı[7][8]
İstiqaməti	empirizm
Əsas maraqları	fəlsəfə[9], epistemologiya, siyasi fəlsəfə[10], tibb[10]
Təsirlənib	Tomas Hobbs, Rene Dekart, Hüqo Qrotsi, Robert Filmer, Samuel fon Pufendorf, Entoni Eşli-Kuper
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Con Lokk (ing. John Locke, İngiliscə tələffüz: [/d͡ʒɒn lɒk/];^[a] 29 avqust 1632^[1][2][…], Rinqton^[d], Somerset qraflığı^[4][5] – 28 oktyabr 1704^[3][1][…], Hay-Leyver^[d], Esseks^[d]) — İngiltərə filosofu və həkimi. O, adətən Maarifçilik dövrünün ən təsirli mütəfəkkirlərindən biri hesab edilir və "liberalizmin atası" olaraq tanınır.^[11][12][13]

Lokk Ser Frensis Bekonun ənənəsini izləyərək İsaak Nyuton (1642–1727) və Devid Yum (1711–1776) ilə birlikdə ilk britaniyalı empirik filosoflarından biri hesab edilir. O, sosial müqavilə nəzəriyyəsinin formalaşmasında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Lokk Tomas Hobbs (1588–1679) və Yum ilə birlikdə Maarifçilik dövrünün ilk kontraktualistlərindəndir. Onun fəaliyyəti epistemologiya və siyasi fəlsəfənin inkişafına böyük dərəcədə təsir göstərmişdir. Onun yazıları Volter (1694–1778) və Jan Jak Russoya (1712–1778), Maarifçilik dövrünün şotland mütəfəkkirlərinin əksəriyyətinə, o cümlədən amerikan inqilabçılarına təsir etmişdir. Onun klassik respublikaçılıq və liberal nəzəriyyəyə verdiyi töhfələr Birləşmiş Ştatlar İstiqlaliyyət Bəyannaməsində əks olunur.^[14]

Lokkun idrakın nəzəriyyəsi müasir kimlik və mənlik anlayışlarının mənşəyi kimi qəbul edilir. Onun bu nəzəriyyəsi növbəti illərdə yaşamış Jan Jak Russo, Devid Yum və İmmanuel Kant (1724–1804) kimi filosofların əsərlərində istifadə edilmişdir. Lokk özü şüurun arasıkəsilməzliyi ilə izah edən ilk adam idi. O, doğulanda insan ağlının boş vəziyyətdə və ya tabula rasa olduğunu postulatlaşdırmışdır. Əvvəlcədən mövcud olmuş anlayışlara əsaslanan Dekart fəlsəfəsinin əksinə, o, insanların fitri ideyalar olmadan dünyaya gəldiyini və bunun əvəzinə, biliyin mənanın qavranılmasından törəyən təcrübə ilə müəyyən edildiyini irəli sürmüşdür. Bu konsepsiya indiki dövrdə empirizm adlanır.^[15] Müşahidələrində bir şeyin təkrarlanan surətdə sınaqdan keçirilə bildiyini və heç nəyin təkzib edilməkdən azad olmadığını irəli sürən elm ideologiyasını nümayiş etdirən Lokk demişdir: "Mənim nə yazdığımdan asılı olmayaraq, onun həqiqət olmadığını aşkar etdiyim vaxt əlim onu yanğına atacaq ən qabaqcıl [vasitə] olacaq". Bu, Lokkun empirizm inancının nümunələrindən biridir. Digərlərinin işlərini mübahisə mövzusuna çevirən Lokkun daxili müşahidə, yəni öz-özünün hiss və davranışlarını təhlil etmə metodu formalaşdırdığı iddia edilir.^[16]

1. ↑ ^{1 2 3 4} Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
2. ↑ ^{1 2} Magill F. N. The 17th and 18th Centuries: Dictionary of World Biography. ISBN 978-1-135-92414-0
3. ↑ ^{1 2} Graham A.J. Rogers, Bell A. John Locke // Encyclopædia Britannica (brit. ing.). Encyclopædia Britannica, Inc., 1768.
4. ↑ ^{1 2} Stephen L. Locke, John (1632-1704) (ing.). // Dictionary of National Biography / L. Stephen, S. Lee London: Smith, Elder & Co., 1885. Vol. 34. P. 27–36.
5. ↑ ^{1 2} Locke, John (ing.). // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm 11 New York, Cambridge, England: University Press, 1911. Vol. 16.
6. ↑ Find a Grave (ing.). 1996.
7. ↑ ^{1 2} Viewpoint: Religious freedom is not tolerance (ing.). // BBC News Online 2010.
8. ↑ ^{1 2} John Locke. Art UK.
9. ↑ Cohen S. G. John Locke (1632-1704) British physician and philosopher (ing.). // Allergy proceedings : the official journal of regional and state allergy societies. Providence: OceanSide, 1995. Vol. 16, Iss. 6. P. 322–325. ISSN 1046-9354 PMID:8747319
10. ↑ ^{1 2} Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
11. ↑ Hirşmann, 2009. səh. 79
12. ↑ Şarma, 2006. səh. 400
13. ↑ Korab-Karpoviç, 2010. səh. 291
14. ↑ Beker, 1922. səh. 27
15. ↑ Beyrd & Kaufmann, 2008. səh. 527–529
16. ↑ Bolduin, 1913. səh. 177–87

Sitat səhvi: " lower-alpha " adlı qrup üçün <ref> teqləri mövcuddur, lakin müvafiq <references group="lower-alpha"/> teq tapılmadı